Một người trước khi chết có thể lập di chúc để lại tài sản của mình cho người khác, cá nhân khác. Tuy nhiên, không phải di chúc nào sau khi tạo lập xong cũng có giá trị và không phải ai cũng biết cách soạn thảo một bản di chúc đúng, đầy đủ và hợp pháp. Vậy di như thế nào là di chúc hợp pháp? Trong bài viết này, Cộng đồng pháp luật sẽ phân tích các vấn đề pháp lý xoay quanh vấn đề trên.
Di chúc là gì?
Việc lập di chúc để lại tài sản thuộc sở hữu của bản thân cho người khác, tổ chức khác hiện nay đã rất phổ biến. Khái niệm về di chúc đã được ghi nhận lần đầu tiên tại Bộ luật dân sự năm 1995. Cho đến hiện tại, Bộ luật dân sự hiện hành năm 2015 vẫn giữ nguyên khái niệm về di chúc. Cụ thể, tại Điều 624 quy định như sau:
“Điều 624. Di chúc
Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.”
Đặc điểm của di chúc
Qua khái niệm của di chúc đã nêu, ta có thể rút ra một số đặc điểm của di chúc như sau:
Di chúc thể hiện ý chí đơn phương
Di chúc bản chất là việc thể hiện ý chí của cá nhân nên nó được hình thành dựa trên ý chí đơn phương của người để lại di sản thừa kế mà không phụ thuộc vào ý chí của chủ thể nhận di sản hoặc các chủ thể khác. Qua việc lập di chúc, cá nhân xác lập một hành vi pháp lý đơn phương quyết định chuyển giao một phần hoặc toàn bộ di sản của mình cho người đã được xác định trong di chúc. Hành vi pháp lý đơn phương không dựa trên việc người nhận di sản thừa kế sẽ nhận phần di sản được giao trong di chúc mà chỉ là ý chí đơn phương của người lập di chúc.
Di chúc là căn cứ dịch chuyển di sản
Di chúc là một căn cứ quan trọng để xác định việc dịch chuyển tài sản của người chết sang cho những người khác có hợp pháp không. Cho dù trước lúc chết, người đó có một khối tài sản và cũng lập di chúc nhưng không chứa đựng nội dung rằng sẽ giao di sản đó cho ai thì không làm phát sinh việc thừa kế theo di chúc. Nói cách khác, di chúc chỉ đem lại ý nghĩa về mặt vật chất cho người thừa kế và chỉ là phương tiện để người để lại di sản thừa kế thực hiện quyền thừa kế của mình chỉ xuất hiện khi có nội dung trao một phần hoặc toàn bộ di sản của mình cho những người khác.
Mục đích lập di chúc là để chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết
Có thể hiểu đơn giản rằng di chúc chỉ có hiệu lực sau khi người lập di chúc chết. Nếu người lập di chúc còn sống thì di chúc không thể có hiệu lực. Theo quy định của pháp luật thì di chúc sẽ có hiệu lực kể từ thời điểm mở thừa kế. Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết. Trường hợp Tòa án tuyên bố một người là đã chết thì thời điểm mở thừa kế là ngày Tòa án xác định ngày chết của người bị tuyên bố là đã chết.
Như thế nào là bản di chúc hợp pháp?
Theo quy định của Bộ luật dân sự hiện hành thì di chúc có thể dưới thể hiện dưới hình thức di chúc bằng văn bản hoặc di chúc miệng.
Theo đó, di chúc bằng văn bản bao gồm:
- Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng;
- Di chúc bằng văn bản có người làm chứng;
- Di chúc bằng văn bản có công chứng;
- Di chúc bằng văn bản có chứng thực.
Di chúc miệng hợp pháp chỉ được lập trong trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng. Ngoài ra. sau 03 tháng kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng sẽ mặc nhiên bị hủy bỏ.
Để được coi là di chúc hợp pháp thì bản di chúc phải có đủ các điều kiện sau:
Về chủ thể, hình thức và nội dung của di chúc:
- Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;
- Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.
Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi: Phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.
Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ: Phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.
Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực: Phải đáp ứng điều kiện về chủ thể, nội dung và hình thức như trên.
Di chúc miệng hợp pháp: Người di chúc miệng phải thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.
Cách lập di chúc hợp pháp
Để lập di chúc hợp pháp, có giá trị pháp lý, khi soạn thảo di chúc phải đáp ứng các điều kiện như chúng tôi vừa liệt kê ở mục trên. Ngoài ra, bạn có thể tham khảo mẫu di chúc viết tay dưới đây của chúng tôi.
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
DI CHÚC
Hôm nay, ngày … tháng ….. năm …., tại ……………………………………………………………….
Tôi là: ……………………………………………………………………………………………………………….
Sinh ngày …. tháng …. năm …………
CMND/CCCD/Hộ chiếu số: …………………… do ……………………… cấp ngày ………………..
Hộ khẩu thường trú tại: ……………………………………………………………………………………….
Khi viết bản di chúc này, tôi ở trong trạng thái hoàn toàn minh mẫn, sáng suốt, tự nguyện, không bị lừa dối, cưỡng ép. Tôi định đoạt về tài sản như sau:
Tài sản của tôi gồm:
(Nếu tài sản là quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất)
Quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất thuộc quyền sở hữu, sử dụng của tôi theo Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất …………………………….. Số phát hành ………………… số vào sổ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất: …………………… do …………………………. cấp ngày ………………….; có diện tích: ……. m2, địa chỉ thửa đất tại: ……………………………….. Thửa đất: ……….. Tờ bản đồ: ………….; Mục đích sử dụng: ………………… Thời hạn sử dụng: ……………………….. Nguồn gốc sử dụng: ……………………………………………………………………..
Tài sản gắn liền với đất:
Loại nhà: ……………………; Diện tích sàn: …………….; Kết cấu nhà: …………………; Số tầng: ………….
(Nếu tài sản là động sản, ví dụ như ô tô, xe máy)
Quyền sở hữu, sử dụng chiếc xe ô tô mang biển số …………. theo giấy đăng ký ô tô số ……… do công an ………. cấp ngày …………… Đăng ký lần đầu ngày …………… mang tên ông/bà: …………………. Địa chỉ: …………………………………………. Hiện do ………………………. Quản lý và sử dụng
Nhãn hiệu : …………………………………………
Số loại : ………………………………………….
Loại xe : …………………………………………
Màu Sơn : …………………………………………
Số máy : …………………………………………
Số khung : …………………………………………
Số chỗ ngồi : …………………………………………
Năm sản xuất: …………………………………………
(Nếu tài sản là sổ tiết kiệm)
Sổ Tiết kiệm có kỳ hạn số ……………. số tài khoản ………………… kỳ hạn …….. do Ngân hàng …………………., phát hành ngày …………….., ngày đến hạn ……………. mang tên …………… với số tiền là ………
Sau khi tôi chết, (các) di sản nêu trên của tôi được để lại cho:
1/ Ông/bà: …………………………………. Sinh ngày …. tháng …. năm …………
CMND/CCCD/Hộ chiếu số: …………………… do ……………………… cấp ngày ………………..
Hộ khẩu thường trú tại: ……………………………………………………………………………………….
Với tỉ lệ là: ………………………
2/ Ông/bà: …………………………………. Sinh ngày …. tháng …. năm …………
CMND/CCCD/Hộ chiếu số: …………………… do ……………………… cấp ngày ………………..
Hộ khẩu thường trú tại: ……………………………………………………………………………………….
Với tỉ lệ là: …………………………
3/…
Ngoài ông/bà ………………, tôi không để lại tài sản nêu trên của mình cho bất cứ ai khác.
Ý nguyện của tôi: ……………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………..
Sau khi tôi qua đời, ……………………… được toàn quyền làm các thủ tục theo quy định của pháp luật để được đứng tên số tài sản nói trên theo bản di chúc này.
Di chúc này được tự tay tôi viết, thể hiện đầy đủ, dứt khoát ý chí của tôi, được lập thành ………. bản, mỗi bản gồm ………… trang….………. tờ.
Người lập di chúc
(Ký ghi rõ họ tên và điểm chỉ)
Bạn cần điền đầy đủ thông tin cá nhân, thông tin chi tiết về tài sản, nguyện vọng,… vào chỗ trống cho phù hợp, ký và điểm chỉ cuối di chúc.
Luật sư hướng dẫn lập di chúc hợp pháp
Về di chúc hợp pháp và nội dung của di chúc, chúng tôi đã phân tích khá đầy đủ theo quy định của pháp luật trong nội dung bài viết. Nếu có những thắc mắc hoặc cần được tư vấn, hỗ trợ pháp lý về chủ đề di chúc hợp pháp hoặc các vấn đề pháp lý khác, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được hỗ trợ kịp thời nhất
Hotline: 0865.504.269
Fanpage: Cộng đồng tư vấn pháp luật