Di chúc

Khi phát sinh nhu cầu để lại tài sản thuộc sở hữu của bản thân cho người khác, tổ chức khác khi sắp qua đời thì mọi người thường nghĩ đến lập di chúc. Di chúc được mọi người biết đến là một hình thức thể hiện ý chí định đoạt của một người đối với tài sản của mình sau khi người đó chết. Vậy pháp luật quy định về di chúc như thế nào? Di chúc có hiệu lực khi nào và thế nào là một bản di chúc hợp pháp? Hãy cùng Cộng đồng pháp luật tìm hiểu những thông tin trên qua bài viết dưới đây.

huong-dan-viet-di-chuc
Ảnh minh họa: Luật sư tư vấn soạn di chúc

Di chúc là gì

Theo quy định tại Điều 624 BLDS 2015, Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Như vậy, đối tượng của di chúc là tài sản và tài sản đó phải thuộc sở hữu của người lập di chúc. Vậy ý chí của người lập di chúc được thể hiện bằng cách nào?

Theo quy định của pháp luật về hình thức của di chúc thì di chúc phải được lập thành văn bản, nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng. Điều này có nghĩa là di chúc bằng miệng chỉ được lập khi người đó không thể lập di chúc bằng hình thức văn bản. Đồng thời, di chúc được lập bằng miêng cũng cần đáp ứng đủ những điều kiện nhất định và phải thuộc vào các hoàn cảnh đặc biệt..

Di chúc bằng văn bản bao gồm:

  • Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng;
  • Di chúc bằng văn bản có người làm chứng;
  • Di chúc bằng văn bản có công chứng;
  • Di chúc bằng văn bản có chứng thực.

Di chúc miệng có thể được lập trong trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng. Sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.

Thế nào là di chúc hợp pháp

Di chúc hợp pháp khi đáp ứng đủ các điều kiện về chủ thể, nội dung và hình thức.

Về chủ thể

Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép. Nói cách khác, khi lập di chúc thì người lập phải trong trạng thái tỉnh táo, nhận thức tốt và hoàn toàn tự nguyện. Nếu bản di chúc đó là kết quả của sự đe dọa, lừa dối hoặc cưỡng ép thì sẽ không được coi là di chúc hợp pháp.

Về nội dung

Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội, gồm các nội dung chủ yếu sau:

  • Ngày, tháng, năm lập di chúc;
  • Họ, tên và nơi cư trú của người lập di chúc;
  • Họ, tên người, cơ quan, tổ chức được hưởng di sản;
  • Di sản để lại và nơi có di sản;
  • Các nội dung khác.

Theo đó, ngoài yếu tố đầy đủ nội dung thì nội dung của di chúc phải tuân thủ theo quy định của pháp luật. Sau đó là tuân theo những quy chuẩn chung của xã hội.

Ví dụ: A và B là vợ chồng, B chết trước A 01 năm. A có soạn di chúc để lại tài sản thuộc sở hữu của mình cho C và D (là con của A và B). Trong bản di chúc có thể hiện nội dung A để lại cho C và D mỗi người một căn nhà 02 tầng, với điều kiện rằng sau khi A chết, C và D không được tiếp tục thờ cúng B.

Có thể thấy rằng, nội dung di chúc như vậy là trái với đạo đức xã hội, trái với tín ngưỡng của người Việt Nam nên sẽ không được coi là di chúc hợp pháp.

Về hình thức

Di chúc phải được lập thành văn bản; nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng, trong đó:

  • Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.
  • Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực. Mọi người đều có thể làm chứng cho việc lập di chúc, trừ người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc; Người có quyền, nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung di chúc; Người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi.
  • Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.
  • Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.

Tóm lại, một bản di chúc là hợp pháp khi đáp ứng đủ các điều kiện về chủ thể của di chúc, nội dung của di chúc và hình thức của di chúc theo quy định của pháp luật.

Hiệu lực của di chúc

Về vấn đề hiệu lực của di chúc, có rất nhiều câu hỏi được gửi đến Luật sư ….., ví dụ như di chúc có hiệu khi nào? Nếu có nhiều bản di chúc để định đoạt một tài sản thì xử lý ra sao?

Liên quan đến hiệu lực của di chúc có một số vấn đề cơ bản như sau:

Thứ nhất, di chúc có hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế. Thời điểm mở thừa kế được xác định là thời điểm người có tài sản chết. Trường hợp Tòa án tuyên bố một người là đã chết thì thời điểm mở thừa kế là ngày được xác định tại khoản 2 Điều 71 BLDS 2015.

Thứ hai, trong các trường hợp sau đây, di chúc có thể không có hiệu lực một phần hoặc không có hiệu lực toàn bộ:

  • Người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc;
  • Cơ quan, tổ chức được chỉ định là người thừa kế không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

Trường hợp có nhiều người thừa kế theo di chúc mà có người chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc, một trong nhiều cơ quan, tổ chức được chỉ định hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế thì chỉ phần di chúc có liên quan đến cá nhân, cơ quan, tổ chức này không có hiệu lực.

Thứ ba, di chúc không có hiệu lực, nếu di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế; nếu di sản để lại cho người thừa kế chỉ còn một phần thì phần di chúc về phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực.

Thứ tư, khi di chúc có phần không hợp pháp mà không ảnh hưởng đến hiệu lực của các phần còn lại thì chỉ phần đó không có hiệu lực.

Thứ năm, khi một người để lại nhiều bản di chúc đối với một tài sản thì chỉ bản di chúc sau cùng có hiệu lực.

luat-su-thua-ke
Ảnh minh họa: Luật sư tư vấn thừa kế

Hướng dẫn viết di chúc

Hiện nay, chưa có văn bản pháp luật nào hướng dẫn về mẫu di chúc. Do vậy, di chúc cũng không bắt buộc phải tuân theo một khuôn mẫu cụ thể nào mà chỉ cần thể hiện đầy đủ nội dung, hạn chế các trường hợp không có hiệu lực một phần hoặc không có hiệu lực toàn bộ.

Bạn có thể tham khảo mẫu di chúc của Cộng đồng pháp luật như sau:

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

DI CHÚC

Hôm nay, ngày … tháng ….. năm …., tại ……………………………………………………………….

Tôi là: ……………………………………………………………………………………………………………….

Sinh ngày …. tháng …. năm …………

CMND/CCCD/Hộ chiếu số: …………………… do ……………………… cấp ngày ………………..

Hộ khẩu thường trú tại: ……………………………………………………………………………………….

Khi viết bản di chúc này, tôi ở trong trạng thái hoàn toàn minh mẫn, sáng suốt, tự nguyện, không bị lừa dối, cưỡng ép. Tôi định đoạt về tài sản như sau:

Tài sản của tôi gồm:

(Nếu tài sản là quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất)

Quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất thuộc quyền sở hữu, sử dụng của tôi theo Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất …………………………….. Số phát hành  ………………… số vào sổ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất: …………………… do …………………………. cấp ngày ………………….; có diện tích: ……. m2, địa chỉ thửa đất tại: ……………………………….. Thửa đất: ……….. Tờ bản đồ: ………….; Mục đích sử dụng:  ………………… Thời hạn sử dụng: ……………………….. Nguồn gốc sử dụng: ……………………………………………………………………..

Tài sản gắn liền với đất:

Loại nhà: ……………………; Diện tích sàn: …………….; Kết cấu nhà: …………………;          Số tầng: ………….

(Nếu tài sản là động sản, ví dụ như ô tô)

Quyền sở hữu, sử dụng chiếc xe ô tô mang biển số …………. theo giấy đăng ký ô tô số ……… do công an ………. cấp ngày …………… Đăng ký lần đầu ngày …………… mang tên ông/bà: …………………. Địa chỉ:  …………………………………………. Hiện do ………………………. Quản lý và sử dụng

Nhãn hiệu   : …………………………………………

Số loại         : ………………………………………….

Loại xe        : …………………………………………

Màu Sơn     : …………………………………………

Số máy        : …………………………………………

Số khung     : …………………………………………

Số chỗ ngồi : …………………………………………

Năm sản xuất: …………………………………………

(Nếu tài sản là sổ tiết kiệm)

Sổ Tiết kiệm có kỳ hạn số ……………. số tài khoản ………………… kỳ hạn …….. do Ngân hàng …………………., phát hành ngày …………….., ngày đến hạn ……………. mang tên …………… với số tiền là ………

Sau khi tôi chết, (các) di sản nêu trên của tôi được để lại cho:

1/ Ông/bà: ………………………………….                           Sinh ngày …. tháng …. năm …………

CMND/CCCD/Hộ chiếu số: …………………… do ……………………… cấp ngày ………………..

Hộ khẩu thường trú tại: ……………………………………………………………………………………….

Với tỉ lệ là: ………………………

2/ Ông/bà: ………………………………….                           Sinh ngày …. tháng …. năm …………

CMND/CCCD/Hộ chiếu số: …………………… do ……………………… cấp ngày ………………..

Hộ khẩu thường trú tại: ……………………………………………………………………………………….

Với tỉ lệ là: …………………………

3/…

Ngoài ông/bà ………………, tôi không để lại tài sản nêu trên của mình cho bất cứ ai khác.

Ý nguyện của tôi: ……………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………..

Sau khi tôi qua đời, ………………………  được toàn quyền làm các thủ tục theo quy định của pháp luật để được đứng tên số tài sản nói trên theo bản di chúc này.

Di chúc này được tự tay tôi viết, thể hiện đầy đủ, dứt khoát ý chí của tôi, được lập thành ………. bản, mỗi bản gồm ………… trang….………. tờ.

NGƯỜI LẬP DI CHÚC

(Ký ghi rõ họ tên và điểm chỉ)

Cộng đồng pháp luật hỗ trợ soạn di chúc, tư vấn chia thừa kế

Trong thời kì trước đây, việc để lại di sản thường được thực hiện theo tập quán, khi có tranh chấp xảy ra, ý chí của người để lại di sản có thể không được pháp luật bảo vệ. Để hạn chế những rủi ro tương tự, ngay trước khi lập di chúc, hãy liên hệ tới Cộng đồng pháp luật để được tư vấn đầy đủ về các quy định của pháp luật. Đồng thời, chúng tôi cũng hỗ trợ soạn di chúc nếu khách hàng có yêu cầu.

Hotline: 0865.504.269

Fanpage: cộng đồng tư vấn pháp luật

Email: congdongphapluat.ls@gmail.com

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *